اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
مجتبی عزیزم فرزند خوبم!
سلام
دو نامه از تو داشته‌ایم. مامی جواب داده است اما من نه. نامه اخیرات را در روز عید فطر نوشته بودی. خدای مهربان دعایت را مستجاب کند. و من خدای را سپاس می‌گویم که همان‌طور که پدرم را وسیله تربیت و هدایت من قرار داد، فرزندانم را نیز وسیله تذکر و تشکر نمود و الحمدلله وحده.
امروز روز وفات حضرت جعفر بن محمد الصادق علیه‌و‌علی‌آبائه‌الطیبین‌السلام می‌باشد. کتاب وافی باب مواعظ[۱] را باز می‌کنم و جملاتی از مواعظ آن حضرت را می‌نویسم.
...
آقای دکتر الهی رسیدند و گفتند سلام برسان. من خداحافظی می‌کنم و تو را با کلمات گهربار حضرت صادق علیه‌السلام می‌گذارم و بقیه نامه را هم می‌گذارم. چند روز قبل دویست دلار برای شما فرستادم یکی تلگرافی برای تو و یکی هوائی برای مصطفی . او را هم و تو را هم مجددا به خدا می‌سپارم.
مرتضی
***
در باب مواعظ کتاب شریف وافی، اولین موعظه امام صادق علیه‌السلام این روایت شریف است:
«إِنْ قَدَرْتُمْ أَنْ لَا تُعْرَفُوا فَافْعَلُوا وَ مَا عَلَيْكَ إِنْ لَمْ يُثْنِ النَّاسُ عَلَيْكَ وَ مَا عَلَيْكَ أَنْ تَكُونَ مَذْمُوماً عِنْدَ النَّاسِ إِذَا كُنْتَ مَحْمُوداً عِنْدَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى...
اگر قدرت دارید شناخته نشوید به جا آورید چه ضرری متوجه تو می‌شود اگر تعریف تو را مردم نکنند و چه ضرری متوجه تو می‌شود که نزد مردم مذموم باشی اگر نزد خدا محمود باشی؟
...إِنَّ أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ علیه‌السّلام كَانَ يَقُولُ لَا خَيْرَ فِي الدُّنْيَا إِلَّا لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ رَجُلٍ يَزْدَادُ فِيهَا كُلَّ يَوْمٍ إِحْسَاناً وَ رَجُلٍ يَتَدَارَكُ مَنِيَّتَهُ بِالتَّوْبَةِ وَ أَنَّى لَهُ بِالتَّوْبَةِ فَوَ اللَّهِ أَنْ لَوْ سَجَدَ حَتَّى يَنْقَطِعَ عُنُقُهُ مَا قَبِلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ عَمَلًا إِلَّا بِوَلَايَتِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ...
همانا اميرالمؤمنین عليه‌السّلام پیوسته مى‌فرمود: خيرى در دنيا نيست جز براى يكى از این دو : يكى آنکه در هر روز كار نيكى به كردارهاى خویش بيفزايد، و ديگر آنکه با توبه و بازگشت برای مرگ آماده گردد، ولى از كجا مى تواند توبه كند، به خدا سوگند اگر آنقدر سجده كند كه گردنش بريده شود خداى عزوجل كارى را از او نپذيرد جز بوسيله ولايت و دوستى ما خاندان.
...أَلَا وَ مَنْ عَرَفَ حَقَّنَا أَوْ رَجَا الثَّوَابَ بِنَا وَ رَضِيَ بِقُوتِهِ نِصْفَ مُدٍّ كُلَّ يَوْمٍ وَ مَا يَسْتُرُ بِهِ عَوْرَتَهُ وَ مَا أَكَنَّ بِهِ رَأْسَهُ وَ هُمْ مَعَ ذَلِكَ وَ اللَّهِ خَائِفُونَ وَجِلُونَ وَدُّوا أَنَّهُ حَظُّهُمْ مِنَ الدُّنْيَا وَ كَذَلِكَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَيْثُ يَقُولُ [وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ] (المؤمنون ۲۳: ۶۰) مَا الَّذِي أَتَوْا بِهِ أَتَوْا وَ اللَّهِ بِالطَّاعَةِ مَعَ الْمَحَبَّةِ وَ الْوَلَايَةِ وَ هُمْ فِي ذَلِكَ خَائِفُونَ أَنْ لَا يُقْبَلَ مِنْهُمْ وَ لَيْسَ وَ اللَّهِ خَوْفُهُمْ خَوْفَ شَكٍّ فِيمَا هُمْ فِيهِ مِنْ إِصَابَةِ الدِّينِ وَ لَكِنَّهُمْ خَافُوا أَنْ يَكُونُوا مُقَصِّرِينَ فِي مَحَبَّتِنَا وَ طَاعَتِنَا»
آگاه باشيد كه هر كه ما را بشناسد يا اميد پاداش نيك بوسيله ما داشته باشد در خوراك خود به نيم مد (معادل ۳۷۵ گرم) راضى است و در پوشاك بدانچه عورتش را بپوشاند و سرش را سرپوش باشد و با اين‌حال به خدا سوگند ترسان و هراسانند و دوست دارند كه بهره‌شان از دنيا همين مقدار باشد، و اين‌چنين خداى عزّوجل آنها را در قرآن توصيف كرده كه فرمايد: «و كسانی‌كه آنچه را دارا هستند را انفاق کنند در حالی‌که دلهاشان ترسان است» به خدا سوگند آنان فرمانبردارى و دوستى و ولايت ما را دارند و با اين‌حال ترسانند كه از آنها پذيرفته نشود، و به خدا سوگند ترس آنها نه از روى شك و ترديدى است كه در عقيده دينى خود دارند بلكه مى‌ترسند كه در مورد دوستى و اطاعت ما كوتاهى كرده باشند.
سپس امام صادق علیه‌السّلام ادامه دادند:
«إِنْ قَدَرْتَ أَنْ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَيْتِكَ فَافْعَلْ فَإِنَّ عَلَيْكَ فِي خُرُوجِكَ أَنْ لَا تَغْتَابَ وَ لَا تَكْذِبَ وَ لَا تَحْسُدَ وَ لَا تُرَائِيَ وَ لَا تَتَصَنَّعَ وَ لَا تُدَاهِنَ»
اگر توانستى كه از خانه‌ات بيرون نروى چنان كن زيرا در بيرون رفتنت از خانه اين مسئوليت را دارى كه نبايد غيبت كنى و نه دروغ بگوئى و نه رشگ برى، و نه خودنمائى كنى و نه ریا كنى و نه دوروئى و چاپلوسى كنى.
سپس فرمودند:
«نِعْمَ صَوْمَعَةُ الْمُسْلِمِ بَيْتُهُ يَكُفُّ فِيهِ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ وَ نَفْسَهُ وَ فَرْجَهُ إِنَّ مَنْ عَرَفَ نِعْمَةَ اللَّهِ بِقَلْبِهِ اسْتَوْجَبَ الْمَزِيدَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ أَنْ يُظْهِرَ شُكْرَهَا عَلَى لِسَانِهِ وَ مَنْ ذَهَبَ يَرَى أَنَّ لَهُ عَلَى الْآخَرِ فَضْلًا فَهُوَ مِنَ الْمُسْتَكْبِرِينَ»
خانه مسلمان چه خوب عبادتگاهی برای اوست، چشم و زبان و گوش و جان و عورت خود را در خانه (از گناه ) نگه مى‌دارد، به راستى هر كه نعمت خدا را به دل خويش بشناسد مستوجب فزونى نعمت از خداى عزوجل گردد پيش از آنكه زبان خويش بشكر آن بگشايد، و كسى كه بخواهد چنين پندارد كه (مثلا) بر ديگرى برترى دارد او از متكبران است.
راوى گويد: من به آن حضرت عرض كردم: (شخص متدينى كه مثلا گنهكارى را ببيند و خود را از او برتر داند چنين شخصى ) فقط از نظر اينكه او را مرتكب گناهان مى‌بيند و خود را آسوده و دور از آن بيند, خود را برتر از او مى داند.
امام در پاسخ فرمودند:
«هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ فَلَعَلَّهُ أَنْ يَكُونَ قَدْ غُفِرَ لَهُ مَا أَتَى وَ أَنْتَ مَوْقُوفٌ مُحَاسَبٌ أَ مَا تَلَوْتَ قِصَّةَ سَحَرَةِ مُوسَى صلواة‌الله‌علیه»
هيهات! هيهات! (چگونه چنين عقيده‌اى پيدا مى‌كند) با اينكه شايد گناه گنهکار آمرزيده شود ولى تو(ئى كه مثلا چنين خيالى مى كنى ) بازداشت شوى و مورد بازپرسى قرار گيرى، آيا داستان جادوگران و ساحران موسى عليه‌السلام را نخوانده‌اى؟
سپس فرمودند:
«كَمْ مِنْ مَغْرُورٍ بِمَا قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ كَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِسَتْرِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ كَمْ مِنْ مَفْتُونٍ بِثَنَاءِ النَّاسِ عَلَيْهِ »
بسا كسى كه بدانچه خدا به او انعام كرده مغرور است و چه بسا كسى كه به گرفتن تدريجى خدا دچار است (و خود نداند) به اينكه خداوند (كارهاى بدش را) پرده‌پوشى كند، و چه بسا اشخاصى كه به مدح و ثناى مردم (كه از او كنند) فريفته گشته است.
«إِنِّي لَأَرْجُو النَّجَاةَ لِمَنْ عَرَفَ حَقَّنَا مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِلَّا لِأَحَدِ ثَلَاثَةٍ صَاحِبِ سُلْطَانٍ جَائِرٍ وَ صَاحِبِ هَوًى وَ الْفَاسِقِ الْمُعْلِنِ ثُمَّ تَلَا: [قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ] (آل عمران ۳: ۳۱)»
سپس فرمود: به راستى كه من اميد نجات دارم براى كسانی كه از اين امت كه حق ما را بشناسند مگر براى سه دسته: سلطان ستمگر و شخص هواپرست و آنكه آشكارا گناه كند و فسق ورزد. سپس امام اين آيه را خواندند: «بگو اگر خدا را دوست داريد از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان دارد»
حضرت در ادامه فرمودند:
«يَا حَفْصُ الْحُبُّ أَفْضَلُ مِنَ الْخَوْفِ»
اى حفص! (نام راوی) محبت و دوستى بهتر از خوف و ترس است.
سپس فرمودند:
«وَ اللَّهِ مَا أَحَبَّ اللَّهَ مَنْ أَحَبَّ الدُّنْيَا وَ وَالَى غَيْرَنَا وَ مَنْ عَرَفَ حَقَّنَا وَ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى»
به خدا سوگند خداي را دوست ندارد آنكه دنيا را دوست بدارد و به غير ما گرایش دارد. و هر كه حق ما را بشناسد و ما را دوست دارد حقا كه خداى تبارك و تعالى را دوست داشته‌است.
در این هنگام مردی از مخالفان امام که در مجلس حضور داشت به گریه افتاد. امام به او فرمودند:
«أَ تَبْكِي لَوْ أَنَّ أَهْلَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ كُلَّهُمُ اجْتَمَعُوا يَتَضَرَّعُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُنْجِيَكَ مِنَ النَّارِ وَ يُدْخِلَكَ الْجَنَّةَ لَمْ يُشَفَّعُوا فِيكَ»
آيا مى‌گريى؟ اگر همه اهل آسمانها و زمين همگى جمع شوند و به درگاه خداى عزّوجل زارى كنند كه خدا تو را از دوزخ نجات دهد و به بهشت برد، [با وجود دشمنی تو با ما اهل بیت] شفاعتشان درباره تو پذيرفته نخواهد شد.